El-Lüma’

Ebû Nasr Abdullah b. Ali b. Muhammed es-Serrâc rahmetullahi aleyhin hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Hicrî 378 – Miladi 988 senesinde Tûs şehrinde vefat etmiştir.

Tasavvufun belli başlı konularını düzenli biçimde bir araya getiren, inceleyip yorumlayan ve eleştiren önemli bir kaynak olan el-Lüma‘, aynı dönemde yazılan Kelâbâzî’nin et-Taarruf adlı eserinden daha geniş, Ebû Tâlib el-Mekkî’nin Kûtü’l-Kulûb’undan daha özlü ve sistemlidir. Maksadı Kur’an ve Sünnet’e uygun tasavvuf anlayışını ortaya koymak, tasavvufa yöneltilen itiraz ve tenkitleri cevaplandırmak, tarif ettiği tasavvuf anlayışına uymayan aşırılıkları reddetmektir.

Serrâc, eserin başında sûfîlere ait söz ve menkıbeleri aktarırken, bunların sıhhatli ve güvenilir olmasına büyük özen gösterdiğini, bazan bunları senedleriyle aktardığını, bazan da sözü uzatmamak için senedleri zikretmediğini belirtir. Tasavvufun âyetler ve hadisler çerçevesinde makul açıklamasını yapmaya çalışır.

el-Lüma’ bir girişle on üç bölümden meydana gelir. Giriş kısmı; tasavvufun Kur’an ve sünnet-i seniyyedeki yeri, Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi vesellemin ve sahabenin dinî yaşayışlarında tasavvuf, sûfîlerin Kur’an ve sünnetten çıkardıkları hükümler, tevhid, marifet ve tasavvuf ilişkisi gibi konuları ele alır. Eserin devamında, tasavvufî makam ve haller, tasavvufun kaynağı olarak Kur’an ve sünnet, tasavvufta Resûl-i Ekrem Efendimizin örnek alınması, âyet ve hadislerden tasavvufî manalar çıkarmak; sahabenin, ilk dört halifenin tasavvufî hayatı, tasavvuf âdabı gibi konuları ele almıştır.